Körlük, Portekizli yazar José Saramago‘nun 1995 yılında yazdığı alegori, bilim kurgu, gerilim ve psikolojik bir romandır. 1998 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi José Saramago’nun en ünlü romanlarından birisidir.
Körlük Kitap Özeti
Bir trafik lambasının önündeki bir kavşakta, ışık yeşile döndükten sonra bir sürücü durur ve diğer sürücüleri rahatsız eder. Adam aniden kör olduğunu bağırır: tüm görme alanı beyazlık denizidir. Başka bir sürücü kör adama apartmanına yardım eder, ancak kör adam bir vazoyu devirir ve parçaları toplarken kesilir, ardından kanepede bayılır; kör adamın karısı eve gelir ve yardım eder. Kör adamı eve götüren kişinin bir hırsız olduğu ortaya çıkar – arabalarını çalmıştır, bu nedenle kör adam ve karısı göz doktoruna taksiyle giderler. Doktor şaşkındır: kör adamın gözlerinde görünürde bir sorun yoktur ve durumu eşi benzeri görülmemiştir. Tek seçenek, doktor itiraf eder, “beklemek ve görmek.”
Kör adamın randevusundan sonra, arabayı çalan adam da aniden kör olur, aynı şekilde doktor da gece geç saatlerde kör olur. Doktorun hastalarından biri, göz enfeksiyonu nedeniyle koyu renkli gözlükler takan genç bir kadındır; bir otelde bir adamla ilişkiye girerken kör olur. İki farklı polis memuru arabayı çalan adamı ve koyu renkli gözlüklü kızı evlerine eskort eder. Bu arada doktor, körlüğün son derece bulaşıcı olduğunu fark eder ve durumunu doktorun eşine anlatır. Doktor daha sonra Sağlık Bakanlığı’nı arar, karantina önlemleri alınır ve doktor için bir ambulans gönderilir. Karısı katılmak ister – hala görebilirken, kocasının ambulansına binerken birden kör olduğunu taklit eder.
Sağlık Bakanlığı’nın karantina bölgesi, silahlı askerler tarafından korunan terk edilmiş bir akıl hastanesine kurulur. Doktor ve karısı ilk gelenlerdir, onlardan sonra ilk kör olan adam, arabasını çalan adam, koyu renkli gözlüklü kız ve önceki gün göz doktoruna giden bir çapraz bakanlıkla bir çocuk. Hükümet, “beyaz hastalıktan” geri kalan nüfusu korumak için internee’lerin uymak zorunda olduğu sıkı kuralların uzun bir listesini duyurur.
Endişeli hastalar doktoru liderleri olarak seçerler, ancak o reddeder, gelecekteki gelenlerin otoritesini reddedeceğinden endişelenir. Bu arada arabayı çalan adam ve ilk kör olan adam kavga eder ve sonra doğa çağrısı gelir: küçük çocuğun tuvalete gitmesi gerekmektedir ve böylece herkes, görebilme yeteneğini kimseye söylemese de onları oraya götüreceğini söyleyen doktorun karısının arkasında sıraya girer. Arabayı çalan adam gözlüklü kızı taciz etmeye başlar, gözlüklü kız onu ayağını yüksek topuklu ayakkabıyla bacağına vurarak reddeder. Bu, onun kötü, kanlı bir yara almasına neden olur; doktorun karısı elinden geldiğince yara bandaj yapar.
Sabahleyin, doktorun karısı herkesin başkalarına bakmasının gerektiğini düşündüğünü endişeyle düşünür. Daha fazla hasta gelir, bunlar arasında ilk kör olan adamın karısı ve başkarakterlerle kısa süreli etkileşimde bulunan çeşitli küçük karakterler de bulunur (ilk kör olan adamı ve karısını doktora götüren taksi şoförü gibi). Arabayı çalan adamın yarası ciddi şekilde enfekte olmuştur ve doktor ve karısı askerlerden ilaç rica eder, ancak reddederler.
Öğle yemeğinden sonra başka bir kalabalık hasta hastaneye girer ve o gece çaresiz hasta arabayı çalan adam hastaneden dışarı çıkar ve askerlerden ilaç istemek için sürünür. Ancak nöbetçi askeri korkutur, o da onu öldürür ve çavuş körlere cesedi geri getirip gömmelerini emreder. Kör olanlar askerlerden bir kürek almayı başarırlar ve arabayı çalan adamın cesedini sığ bir mezara gömerler. Ancak askerler, akşam yemeğini hastaneye bırakmak için içeri girdiklerinde, koridorda bekleyen aç, kör olan bir grup ile yüzleşirler. Dehşete düşmüş bir şekilde, askerler onları keyfi olarak katleder, dokuz kişi ölür. Doktor, bölümünü gömmekte liderlik eder, ancak bitişiğindeki bölümde yaşayan kör olanlar diğer yarısını gömmeyi reddeder. Bu arada hastanenin pis tuvaletinde doktor, “bir hayvan olma” anlayışıyla yüzleşir.
İnternees zamanın ve rutinin tüm anlamını kaybetmeye başlar. Askerler yiyeceği hastaneye girmek yerine dışarıda bırakmaya karar verirler, ancak körlük olanlar aradıkları yiyeceği bulurken kaybolurlar. Bir kan isteyen asker, korkmuş bir kör adamı neredeyse öldürür, ancak nöbetçi çavuş onu durdurur. Bu günde yüzlerce yeni hasta hastaneye taşınır ve yataklar için savaşırlar. Bazıları koridorlarda uyumak zorunda kalır ve diğerleri hastane avlusundaki ceset yığınıyla karşılaşmaktan korkar. Bu olaydan kısa bir süre sonra, anlatıcı hastanenin şimdi dolu olduğunu ve internee’lerin nihayet yeterli yiyeceğe sahip olduğunu belirtir.
Yeni gelenlerden biri, doktorun bir diğer hastasıdır, siyah bir göz bandı takan yaşlı bir adam; diğerlerine şehir durumunu anlatır: Hükümet salgını kontrol edememiştir ve ardından artan bir dizi felaket izlemiştir. Şehir büyük ölçüde kör, kamu hizmetleri çökmekte ve şehir terk edilmiş arabalarla doludur. Anlatıcı, hastaların son gördüklerini hatırlayarak “zaman geçirdiği” hastanede daha iyi olduğunu ima eder.
Kalabalık durumunda hastane hayal edilemez derecede kirli hale gelmiştir, bu da bozuk tesisatın ve insanların kimin nerede dışkı yaptığını görememesinin sonucudur. Durumu ele almak için doktorun karısı görebildiğini açıklamayı düşünür; ancak yapamadan silahlı bir çete, yiyecekleri kontrol etmeye başlar ve herkesin diğer değerlerini rasyonlar karşılığında vermesini talep eder. Doktorun bölümünden gelen grup isteksizce kabul eder, ancak çete yiyecek verirken o kadar az verir ki açlıktan ölmeye başlarlar. Doktorun karısı tek başına çeteyi durdurabileceğini fark eder, bu nedenle geceleri sessizce bölümüne göz atar. İnterneeler daha da umutsuz hale geldikçe, çeteler “daha fazla para ve değerli eşya” talep etmeye başlar ve ardından kadınları sistematik olarak tecavüz etmeye başlar.
Endişe içinde olan kadınlar sırayla saldırıya uğramayı beklerler. Bir an zayıflığında, doktor ve koyu renkli gözlüklü kız ilişkiye girer – doktorun karısı bunu gözlemler, ancak onları eleştirmek yerine onları teselli eder. Kız ve göz bandı takan yaşlı adam arasında da romantik bir ilişki başlar. Bir gece, çete üyenin liderini boğazından bıçaklar ve onu öldürür, ardından çılgın bir mücadele başlar. Kadınlarla kaçtıktan sonra, ne yaptığını işlemeye çalışır.
Liderin ölümünden sonra, çete gücünü kaybeder, ancak yiyecek stoklarını tutar. Yeni yiyecek gelmez ve askerlerin yardımı olmadan, bazı aç internee’ler yiyecekleri çetelerin yönetimi altında daha iyi olduklarına karar verirler. İnterne’ler hırsızları saldırmaya çalışır ve başka yollarla başarısız olurlar, hırsızlar girişi birkaç yatakla tıkamışlardır.
Doktorun karısı görebildiğini umutsuzca açıklar ve sonra adını vermediğimiz bir kadın kendi başına harekete geçmeye karar verir: çetelerin girişindeki yatakları ateşe verir ve tüm bölüm çeteler içinde yanar. Tüm hastane yanar ve hastalar dışarı çıkar, ancak askerler gitmiştir – aslında bütün şehir ürkütücü bir sessizlik ve karanlıkla kaplıdır. Yönünü kaybetmiş ve kafası karışmış internee’ler geceyi yanmış hastanenin yanında geçirir, askerlerin yiyeceklerle geri döneceğini boşuna umarak.
Sabahleyin kör internee’ler özgürdür, ancak kaybolmuş ve açlıkla boğuşmaktadır. Doktorun karısı küçük bir grup (kendisi ve kocası, gözlüklü kız, gözlüklü adam, ilk kör olan adam ve karısı ve çapraz bakanlıklı çocuk) şehre yolculuk eder, burada körlük insanlar dükkanlarda barınmaktadır. Bir tanesi, ülkenin artık kör olduğunu ve insanların günlerini yiyecek arayarak geçirdiğini açıklar.
Doktorun karısı yiyecek aramaya gider ve market bulur, içi insanlarla dolu ancak yiyecek olmayan bir yerdir. Neyse ki, bir bodrum deposu keşfeder ve birkaç çanta yiyecekle dolar. Çıkarken, kör yiyicilere bunun hakkında bilgi vermemeye karar verir ve kaybolur ve ağlamaya başlar. Ardından, sokak köpeği gözyaşlarını yalayarak doktorun karısını kurtarır ve onu evlerine götürecek “harika bir harita” gösterir. Bu “gözyaşı köpeği” evlat edinilmiş ailesine katılır.
Şimdi iyi beslenmiş ve iyi giyimli olan grup, yakındaki kızın eski dairesine gider. Annesi ve babası gitmiştir, ancak aşağıdaki komşusu, yaşlı bir kör kadın, avluda bulduğu her şeyi yiyerek hayatta kalmayı başarmıştır, bunlar arasında çiğ tavuklar ve tavşanlar da bulunur. Bu kadın kızın daire anahtarlarına sahiptir ve onları bir miktar yiyecek karşılığında açar.
Grup geceyi burada geçirir, ancak ertesi öğleden sonra doktor ve karısının dairelerine taşınırlar, her şeyi terk ettikleri gibi. Burada, “yedi hacı” evlerini yapılandırır: doktorun karısı temizliklerine yardım eder, sabah yağmurunda kadınlar kendilerini yıkar ve balkonda herkesin giysilerini yıkar. Aynı günün ilerleyen saatlerinde, doktorun karısı ilk kör olan adam ve karısını eski dairelerine götürür, burada şimdi körlük bir yazar yaşamaktadır. Kendi eserini okuyamasa da yazar çalışmaya devam eder, böylece kendini kaybetmez.
Doktor, karısı ve gözlüklü kız ardından doktorun ofisini ziyaret eder, yağmalandı, ardından kızın dairelerine geri dönerler ve ebeveynlerini yeniden kontrol ederler. Kıyamet hakkında bir kalabalığa vaaz veren bir hoparlör geçerler ve geldiklerinde, yaşlı kadının önünde ölü yatıyordur, kızın anahtarlarını tutarak. Doktorun karısı yaşlı kadını gömer ve sonra kız ön kapı tokmağına saçının bir tutamını bırakarak evine döner. Doktorun karısı geri döndüğünde, grubu bir hikaye okur, gözlüklü kız ve gözlüklü adam birbirlerine olan aşklarını yeniden teyit ederler.
Daha sonra, doktor ve karısı yiyecek aramak için markete giderler. Gözyaşı köpeği eşliğinde başka bir vaiz, bu sefer yasalara ve hükümete dair kör bir kalabalığa hitap eder. Marketin bodrum katındaki depoda, doktorun karısı ölü beden yığınını bulur ve en son ayrıldığında körlük avcılar hızla aşağı koşup düşer ve kapatılır. Mide bulantısı ve suçluluk duygusuyla sarsılan doktorun karısı, kocasının karşı tarafındaki kiliseye geçer ve bayılır.
Doktorun karısı bilincini geri kazandığında, kilise resimlerindeki tüm gözlerin boya veya kumaş şeritlerle kapatıldığını fark eder ve doktor bu sembolün ne anlama geldiği konusunda tartışır. Etraflarındaki kör ibadetçiler bunu duyduğunda ayaklanır ve kiliseden çıkarlar, doktor ve karısı geride bıraktıkları yiyecekleri alırlar.
Dairelerine geri döndüklerinde, doktorun karısı gruba bir kitap okurken yardım eder. Okurken, ilk kör olan adam aniden görüşünü geri kazanır ve tüm grup sevinç içinde olur. Ertesi sabah hepsi yeniden görebilir ve şehir sokaklarında kutlama yapan insanlarla doludur. Doktor, tüm insanların “Gören, ama görmeyen kör insanlar olduğunu” ilan eder.
